Showing papers in "Endokrynologia Polska in 2005"

Genetic aspects of polycystic ovary syndrome

Abstract: Polycystic ovary syndrome (PCOS) is a common heterogenous endocrine disorder associated with amenorrhoea (or oligomenorrhoea), hyperandrogenism, hirsutism, obesity, insulin resistance, and an approximately 7-fold increased risk of type 2 diabetes mellitus (NIDDM - non-insulin dependent diabetes mellitus). It is a leading cause of female infertility. The prevalence of PCOS among reproductive-age women has been estimated at 4%-12%. Familial aggregation of this syndrome is well established. There are also ethnic and racial variations in the prevalence of the syndrome and its symptoms. Multiple biochemical pathways have been implicated in the pathogenesis of PCOS. Several genes from these pathways have been tested include genes involved in steroid hormone biosynthesis and metabolism (StAR, CYP11, CYP17, CYP19 HSD17B1-3, HSD3B1-2), gonadotropin and gonadal hormones action (ACTR1, ACTR2A-B, FS, INHA, INHBA-B, INHC, SHBG, LHCGR, FSHR, MADH4, AR), obesity and energy regulation (MC4R, OB, OBR, POMC, UCP2-3), insulin secretion and action (IGF1, IGF1R, IGFBPI1-3, INS VNTR, IR, INSL, IRS1-2, PPARG) and many others. Most women with PCOS, both obese and lean, have a degree of insulin resistance. The minisatellite of insulin gene (INS VNTR), especially class III alleles and III/III genotypes might not only determine the predisposition to anovulatory PCOS but also the concomitant risk for development of type 2 diabetes. The function of the insulin receptor (IR) is probably normal in woman with PCOS. However abnormal serine phosphorylation in the receptor may impair signal transduction accounting for a post-binding defect in insulin action. Serine phosphorylation is also involved in the postranslational regulation of 17,20-lyase activity (CYP17). There may be a common aetiology for both insulin resistance and hyperandrogenism. Polymorphic alleles of both IRS-1 and IRS-2 (insulin receptor substrate 1 - 2), alone or in combination, may have a functional impact on the insulin-resistant component of PCOS. There is no evidence to suggest that follistatin gene polymorphisms play a role in the pathogenesis of insulin resistance in PCOS women. PCOS appears to be associated with the absence of the four-repeat-units allele in a polymorphic region of pentanucleotide (TTTTA)n repeats within CYP11A gene, which encodes cytochrome P450scc. It has been hypothesized that up-regulation of this enzyme could lead to increased androgen production. There is no evidence of any association of alleles of CYP19 gene (encoding cytochrome P450arom) with PCOS. Association exists between androgen receptor gene (AR) polymorphisms an androgens action in PCOS. Increased hirustism and decreased CAG repeat length within AR gene has been also demonstrated in women with normal testosterone levels. Expression of estrogen receptor (ERs) as well as 5-alpha-reeducates (SRD5A1-2 genes) activity was analysed in granulosa (GC) and theca cells (TC). The results of this study demonstrate that there are significant alterations in the expression of ERalpha and ERbeta in PCOS that may be related to abnormal follicular development. On the other hand elevated SRD5A activity in polycystic ovaries supported the hypothesis that 5-alpha-reduced androgens may play a role in the pathogenesis of the syndrome. The genetic aetiology of PCOS remains unknown. There are a number of interlinking factors that affects expression of PCOS. Single cause of PCOS is unlikely. Other possible mechanisms in pathogenesis of PCOS are discussed.

Polymorphism of VDR gene--the most effective molecular marker of osteoporotic bone fractures risk within postmenopausal women from Wielkopolska region of Poland.

Abstract: Osteoporoza jest waznym problemem zdrowotnym dzisiejszych czasow. W wiekszości przypadkow dotyczy kobiet w okresie pomenopauzalnym. Rozwija sie zwykle powoli i początkowo ma bezobjawowy przebieg. Czesto pierwszym jej objawem i groźnym powiklaniem jest zlamanie kości. Skutki tego zdarzenia mogą wplywac negatywnie na jakośc zycia oraz mogą byc przyczyną zwiekszonej umieralności tej populacji. Efektywna prewencja i leczenie osteoporozy polega na identyfikacji i ocenie indywidualnego ryzyka zlamania kości. Do tego celu mozna wykorzystac wiele metod diagnostycznych, w tym rowniez metody genetyczne. Celem badania byla ocena, ktore z roznych wariantow genotypu związane są z wystepowaniem choroby oraz mają wplyw na gestośc mineralną kości. Obserwacji poddano 261 pacjentek z osteoporozą pomenopauzalną. W badaniu ocenie poddano polimorfizmy nastepujących genow: OPG, VDR, ESR1, TGFB1, COL1A1 oraz BMP2. Znamiennośc statystyczną pomiedzy wartościami gestości mineralnej kości a polimorfizmem genu wykazano tylko dla allelu T TaqI genu VDR. W populacji kobiet z osteoporozą pomenopauzalną, zamieszkujących teren Wielkopolski, stwierdzono czestsze wystepowanie genotypu aa dla ApaI, bb dla Bsm i TT dla Taq genu VDR u pacjentek z wiekszym ryzykiem zlamania kości.

Androgen deficiency in women

Abstract: Androgeny są definiowane jako steroidy wiązące sie z receptorem androgenowym. W wieku rozrodczym dobowa produkcja testosteronu pochodzi w polowie z jajnika i nadnerczy a w polowie z konwersji obwodowej androsetendionu i DHEA. Po okresie przekwitania podstawowy rozklad źrodel pochodzenia testosteronu jest podobny, ale 80% bezpośredniej produkcji ma miejsce w jajniku, podczas gdy wiekszośc substratow do konwersji w tkankach jest pochodzenia nadnerczowego. Receptory androgenowe są obecne niemal we wszystkich narządach, aktualnie opisano ponad 200 typow aktywności androgennej w komorkach. Dzialanie androgenne jest determinowane przez : odpowiedni poziom krązących androgenow, stopien ich związania z bialkami, stopien konwersji do innych steroidow, sile biologicznego dzialania. Objawy towarzyszące obnizeniu androgenow u kobiet to: w sferze seksualnej – zmniejszenie libido, czestości myśli i fantazji erotycznych, satysfakcji seksualnej i pobudzenia, zmniejszenia przekrwienia pochwy; w sferze somatycznej zmniejszenie owlosienia lonowego, masy kostnej i mieśniowej; obnizenie jakości zycia poprzez pogorszenie nastroju, nietrzymanie afektu, utrate energii; czestsze objawy wazomotoryczne, bezsennośc, depresje i bole glowy. Powyzsze objawy mogą miec charakter wieloprzyczynowy. Hipoandrogenizm moze byc związany z: zaburzeniami podwzgorzowo-przysadkowymi, niewydolnością jajnikową, niewydol-nością nadnerczy, terapią glukokortykoidową, terapią estrogenową. Rozpoznanie niewydolności androgennej u kobiet powinno byc potwierdzone oznaczeniem wolnego testosteronu w surowicy krwi. Zalecaną metodą oznaczania jest equilibrium dialysis assay. Mimo rosnącego znaczenia klinicznego niewydolności androgenowej u kobiet, w chwili obecnej brak powszechnie aprobowanej metody substytucji.

[Turner's syndrome--correlation between karyotype and phenotype].

Abstract: Turner's syndrome is defined as a congenital disease determining by quantitative and/or structural aberrations of one from two X chromosomes with frequent presence of mosaicism. Clinically it is characterized by growth and body proportion abnormalities, gonadal dysgenesis resulting in sexual infantilism, primary amenorrhoea, infertility, characteristic stigmata, anomalies of heart, renal and bones and the presence of some diseases like Hashimoto thyroiditis with hypothyroidism, diabetes mellitus type 2, osteoporosis, hypertension. Turner's syndrome occurs in 1:2000 to 1:2500 female livebirth. The most frequent X chromosome aberrations in patients with phenotype of Turner syndrome are as follows: X monosomy - 45,X; mosaicism (50-75%), including 45,X/46,XX (10-15%), 45,X/46,XY (2-6%), 45,X/46,X,i(Xq), 45,X/46,X,del(Xp), 45,X/46,XX/47,XXX; aberration of X structure: total or partial deletion of short arm of X chromosome (46,X,del(Xp)) isochromosom of long arm of X chromosome (46,X,(i(Xq)), ring chromosome (46, X,r(X)), marker chromosome (46,X+m). Searching of X chromosome and mapping and sequencing of genes located at this chromosome (such as SHOX, ODG2, VSPA, SOX 3) have made possible to look for linkage between phenotypes and adequate genes or regions of X chromosome. In this paper current data concerning correlation between phenotype and karyotype in patients with TS have been presented.

[Iodine deficiency in pregnancy--a continuing public health problem].

Abstract: Pomimo olbrzymiego postepu, jaki dokonal sie w Polsce w zakresie profilaktyki jodowej, problem niedoboru jodu w ciązy jest nadal aktualny. Przedstawione dane na Konferencji Miedzynarodowej Komisji ds. Kontroli Zaburzen z Niedoboru Jodu (ICCIDD) odbytej 18 września 2004 r. w Istambule ujawnily niepokojącą sytuacje bardzo czestego braku zabezpieczenia kobiety w ciązy w codzienną dawke jodu (200 µg) - zgodnie z przyjetymi normami. Zjawisko to wystepuje we wszystkich krajach Europy - nawet w tych, ktore są zaliczone do wąskiej grupy (wśrod nich Polska) z wystarczającą podstawową podazą jodu na poziomie populacyjnym. Wynika to z braku przestrzegania zasady stosowania dodatkowej dobowej dawki jodu w czasie ciązy i okresu karmienia - w warunkach europejskich 100-150 µg jodu - aplikowanej przez lekarza prowadzącego ciąze w postaci leku lub poprzez odpowiednią zmiane diety, co jest praktycznie bardzo trudne do osiągniecia lub wrecz nieosiągalne.

Age, insulin, SHBG and sex steroids exert secondary influence on plasma leptin level in women

Abstract: Cel pracy . Znany jest związek pomiedzy tluszczową masą ciala a poziomem leptyny. Celem przedstawianej pracy jest poszukiwanie innych czynnikow wplywających na poziom leptyny jak wiek, stezenie insuliny, SHBG, hormony plciowe. Material . 86 kobiet (średni wiek 47.0 ±14.3 lat, estradiol 50.0±60.6 ng/l, FSH 52.4±42.9 IU/l; BMI 26.9±5.9) podzielono na trzy grupy wedlug BMI. Grupe A stanowilo 39 kobiet o prawidlowej masie ciala (średni wiek 44.4±16.0 lat; estradiol 69.6±79.8 ng/l; FSH 50.4±47.7 IU/l; BMI 22.9±1.3), grupe B 27 kobiet z nadwagą (średni wiek 55.0±6.4 lat; estradiol 25.1±17.2 ng/l; FSH 75.6±26.3 IU/l; BMI 27.7±1.6) a grupe C 21 kobiet otylych (średni wiek: 48.7±12.2 lat; estradiol 36.9±44.0 ng/l; FSH 42.3±36.6 IU/l i BMI 34.6±4.9). Metody . Standardowa ocena kliniczna i pomiar poziomu hormonow wykonywane byly w warunkach podstawowych: LH, FSH, prolaktyna, estradiol, leptyna, IGF-I, hormon wzrostu, IGFBP-3, insulina, DHEAS, SHBG, testosteron. Poziom hormonow oceniano metodą RIA. W analizie statystycznej zastosowano testy Shapiro–Wilk, Manna–Whitneya oraz test korelacji rang Spearmana. Wyniki . Biorąc pod uwage wszystkie badane kobiety (n=86) stwierdzono korelacje poziomu leptyny z wiekiem (r=0.32; p Wnioski . Wyniki prezentowanej pracy potwierdzają silny wplyw masy ciala na stezenie leptyny we krwi. Jednak takze insulina, SHBG, hormony plciowe podobnie jak wiek mają wplyw na stezenie leptyny w surowicy w określonych grupach kobiet.

[Assessment of pro- and antiangiogenic factors blood serum concentrations in patients with hormonal inactive adrenal tumors].

Abstract: Wprowadzenie : Wzrost i rozwoj guzow litych i ich przerzutow związany jest z procesem angiogenezy. Aktywnośc czynnikow pobudzających i hamujących ten proces decyduje o jego rozwoju. Czynnik wzrostu komorek środblonka naczyn (VEGF) jest jednym z najwazniejszych czynnikow stymulujących angiogeneze. Do inhibitorow nalezą m.in. rozpuszczalne receptory naczyniowego czynnika wzrostu (sVEGFR-1, sVEGFR-2). Rozpuszczalne receptory VEGF (sVEGFR) zawierające domene zewnątrzkomorkową receptorow, wiązącą ligand, wydają sie byc naturalnym antagonistą VEGF. Cel pracy : Ocena wartości poziomu VEGF, sVEGFR-1 i sVEGFR-2 w surowicy krwi, jako markera zlośliwości, u pacjentow z nieczynnymi hormonalnie guzami nadnerczy. Material i metody : Badaniom zostalo poddanych 27 pacjentow (18 kobiet, 9 mezczyzn: średni wiek 48 ± 4,3 lat) z rakiem kory nadnerczy (N = 8), z guzem przerzutowym do nadnerczy (N = 4) i z gruczolakiem kory nadnerczy (N = 15). Proba kontrolna zostala odpowiednio dobrana pod wzgledem plci i wieku ze zdrowych ochotnikow (N = 10). Poziomy VEGF i sVEGFR w surowicy krwi byly oznaczane za pomocą testu ELISA. Statystyczna analiza zostala przeprowadzona przy uzyciu testu t-Studenta, testu korelacji Pearsona i testu serii. Wyniki : W zdrowej probie kontrolnej średni poziom VEGF wynosil 197,2 pg/ml, sVEGFR-1 43,5 pg/ml, a sVEGFR-2 8976,3 pg/ml. U pacjentow z rakiem kory nadnerczy istotnie wyzsze byly poziomy VEGF (1263,8 pg/ml), a nizsze sVEGFR-2 (5893,7 pg/ml) w porownaniu z grupą kontrolną (p 0,05), natomiast poziomy sVEGFR-1 (21,7 pg/ml) i sVEGFR-2 (7106,4 pg/ml) byly istotnie nizsze niz w grupie kontrolnej (p Wnioski : Uzyskane wyniki badan sugerują, ze oznaczenie poziomu VEGF i sVEGFR w surowicy krwi u pacjentow z nieczynnymi hormonalnie guzami nadnerczy moze byc zastosowane jako dodatkowy marker zlośliwości guzow nadnerczy.

Gene expression analysis by DNA microarray in papillary thyroid cancer

Abstract: In our study we present chosen elements of microarray analysis of gene expression profile in papillary thyroid cancer. The study group included 16 papillary thyroid cancer tissues and 16 corresponding normal tissues. Samples were analyzed on high density oligonucleotide microarrays (GeneChip HG-U133A) which contain 22.000 genes. 110 genes, which had significant changed expression, were selected by MAS 5.0 program. 3 genes were chosen to the deeper analysis: dipeptidylpeptidase 4 (DPP4), fibronectin 1 (FN1), tissue inhibitor of metalloproteinase 1 (TIMP1). DPP4-RNA were absent in normal tissue while in cancer tissue it was detected in large amount. FN1 and TIMP1 expression were detected in normal tissue but markedly increased in papillary thyroid cancer. Among these 3 genes DPP4 seems to be the best molecular marker for papillary thyroid cancer.

[Lowered ghrelin levels in acromegaly—normalization after treatment].

Abstract: Ghrelina jest naturalnym ligandem receptorow GHSR-1a, ktorych aktywacja powoduje zwiekszenie wydzielania hormonu wzrostu (GH). Bierze takze udzial w regulacji bilansu energetycznego ustroju a jej stezenie wykazuje ujemną korelacje ze stezeniem insuliny i leptyny. Niewiele jak dotąd wiadomo na temat zachowania sie ghreliny w akromegalii. Cel pracy . Ocena wplywu operacyjnego oraz farmakologicznego leczenia analogami somatostatyny chorych z akromegalią na stezenie ghreliny w surowicy. Material . 28 chorych (17 kobiet i 11 mezczyzn) w wieku 47,7 ±11,4 l (śr ±SD), wskaźnik masy ciala (BMI) = 31,6 ±4,9 kg/m 2 . Rozpoznanie ustalono w oparciu o: 1/ brak hamowania wydzielania GH 2 . Kryteria operacyjnego wyleczenia stanowily: 1/ hamowanie wydzielania GH ponizej 1 ng/ml w OGTT, 2/ stezenie IGF-1 w granicach normy dla plci i wieku. Grupa II: osoby leczone zachowawczo analogami somatostatyny (Sandostatin LAR, Novartis Pharm. Ltd, 20 mg im. co 4 tyg), 7 kobiet i 4 mezczyzn w wieku 52 ±11,3 l, BMI = 29,4 ±4,9 kg/m 2 . Kryteria dobrej kontroli biochemicznej obejmowaly: 1/ hamowanie wydzielania GH ponizej 1 ng/ml w OGTT, 2/ stezenie IGF-1 w granicach normy dla plci i wieku. Grupa kontrolna - osoby zdrowe: 10 kobiet i 19 mezczyzn w wieku 47,7 ±11,4 l, BMI =25,6 ±4,1 kg/m 2 . Metody . U wszystkich oceniano wzrost, ciezar i wskaźnik masy ciala (BMI). Rano na czczo pobierano krew w celu oznaczenia stezenia ghreliny calkowitej, leptyny, GH, IGF-1, glukozy i insuliny oraz cholesterolu calkowitego i triglicerydow. Obliczano wskaźnik insulinooporności HOMA. Wyniki . Ciezar i wskaźnik masy ciala chorych przed leczeniem byl wiekszy niz osob zdrowych z grupy kontrolnej, i wynosil odpowiednio: 87,3 ± 18 i 74,4 ± 16 kg, p 2 , p 2 , p 2 ; p Wnioski . U chorych z akromegalią: 1/ stezenie ghreliny calkowitej jest obnizone w porownaniu do osob zdrowych, co mozna wiązac ze zwrotnym hamowaniem jej produkcji i opornością insulinową spowodowaną nadmiarem hormonu wzrostu. 2/ skuteczne leczenie operacyjne prowadzi do normalizacji stezenia ghreliny. 3/ stosowanie analogow somatostatyny prowadzi do dalszego obnizania sie stezenia ghreliny mimo normalizacji wydzielania GH i IGF-1.

The influence of thyroid hormones on homocysteine and atherosclerotic vascular disease

Abstract: Several reports have appeared in the literature proving that hypothyroidism is associated with increased risk for cardiovascular disease, especially coronary heart disease. This increased risk for premature atherosclerosis is supported by autopsy and epidemiological studies in patients with thyroid hormone deficiency. Hypothyroid patients have increased diastolic blood pressure (as a result of increased systemic vascular resistance), altered lipid profile (elevated levels of total cholesterol, LDL-cholesterol and apolipoprotein B). More recently homocysteine, C-reactive protein, increased arterial stiffness, endothelial dysfunction and altered coagulation parameters have been recognized as a "new" risk factors for atherosclerosis in patients with thyroid hormone deficiency. The plasma total homocysteine concentration, an independent risk factor for atherosclerosis, is moderately elevated in overtly hypothyroid patients and it decreases with thyroid replacement therapy. Several experimental study have shown that hypothyroidism affects folate metabolism and the enzymes involved in the remetylation pathway of homocysteine (particularly 5,10-methylenotetrahydrofolate reductase - MTHFR). In hypothyroid condition the hepatic activity of flavoenzyme - MTHFR, is decreased. Thyroid hormone may affect the availability of FMN and FAD - necessary for stabilizing MTHFR. An impairment of enzyme involved in transsulfuration pathway is suggested. The increased serum creatinine level in hypothyroidism probably reflects a reduced glomerular filtration rate, which is linked to impaired renal homocysteine clearance and hyperhomocysteinemia.

DNA microarrays and papillary thyroid carcinoma gene expression profile

Abstract: The paper presents gene expression profile analysis with DNA microarrays and compares two core technological platforms used for this purpose - high density oligonucleotide microarrays and cDNA microarrays. With this background recent results of papillary thyroid carcinoma analysis with DNA microarrays are presented.

[Gynecomastia--pathogenesis, diagnosis and treatment].

Abstract: The aim of this review is to present the up-to-date information concerning the prevalence, pathogenesis, diagnosis and treatment of gynecomastia. Gynecomastia is a benign, unilateral or bilateral enlargement of the male breast due to the imbalance between the androgens and estrogens at the breast tissue level. This clinical condition is particularly common in boys during puberty and in aging men. The breast enlargement, especially with accompanying pain can cause serious psychological problem. At the present time there are no generally accepted procedures for the evaluation and treatment of patients with gynecomastia. In the article such recommendations were proposed. There are many studies conducted to find the safe and efficient medical therapy that could ameliorate the quality of life of the patients with gynecomastia. The information on the available treatment options were also presented.

[Positive effects of DHEA therapy on insulin resistance and lipids in men with angiographically verified coronary heart disease--preliminary study].

Abstract: Cel pracy Celem pracy byla ocena wplywu stosowania DHEA na wskaźniki insulinooporności (FIRI, FG/FI) i lipidy osocza u mezczyzn z koronarograficznie potwierdzoną chorobą wiencową. Material i metody Material kliniczny obejmowal 30 mezczyzn w wieku od 41 do 60 lat (średnio 52±0,9 lat) z obnizonymi stezeniami DHEA-S ponizej 2000 µg/L, ktorych zakwalifikowano losowo do randomizowanego badania kontrolowanego placebo. Badanie trwalo 80 dni, przez 40 dni pacjenci przyjmowali 150 mg DHEA dziennie lub placebo a nastepnie po 30 dniach odstawienia DHEA (wash-out) grupy zostaly zamienione (cross-over). Krew do oznaczen pobierano na czczo w godzinach porannych i oceniano stezenia hormonow (DHEA-S, testosteronu, LH, FSH, estradiolu i IGF-1) oraz parametry metaboliczne (cholesterol calkowity, LDL-cholesterol, triglicerydy, HDL-cholesterol, insuline, glikemie i wskaźniki insulinooporności – FIRI i FG/FI). Wyniki W wyniku stosowania DHEA stwierdzono 4,5-krotny wzrost stezen DHEA-S w surowicy. Wykazano istotne statystycznie zmniejszenie średnich stezen insuliny podczas stosowania DHEA o 40% (z 27,4±2,4 ng/ml do 16,9±1,8 ng/ml; p Wnioski Stosowanie 150 mg DHEA dziennie przez 40 dni u mezczyzn ze stezeniami DHEA <2000 ng/ml powoduje obnizenie stezenia cholesterolu calkowitego, stezen insuliny i glukozy na czczo oraz wskaźnika insulinooporności FIRI. Postepowanie to moze miec korzystny wplyw na czynniki ryzyka choroby wiencowej.

Sexual dysfunctions in selected endocrinopathies

Abstract: According to the socio-sexological reports approximately 40-45% of women and up to 30% of males may suffer from different sexual dysfunctions. The prevalence of those disorders is gradually increasing with age. Multiply numbers of endocrinopathies may influence the human sexual life. In diabetic patients all phases of the sexual responses cycle, especially orgasm, might be affected. Women diagnosed with PCOS have decreased adaptation to the sexual life, low self-esteem and perception of self sexual attractiveness. The intimacy of infertile couples has not been well described and the characteristic of particular dysfunction in sex life has not been established yet. Interdisciplinary approach, understood as treatment of the endocrinopathy accompanied with psychological and sexological counseling, seems to be the fundamental issue in the therapy of sexual dysfunctions in patients with endocrinological disorders.

[The relationship between testosterone and dehydroepiandrosterone sulfate concentrations, insulin resistance and visceral obesity in elderly men].

Abstract: Wstep . U 20-30% mezczyzn w starszym wieku wystepują niedobory testosteronu a u 60-70% siarczanu dehydroepiandrosteronu - DHEA-S. Wiązą sie one ze zmianami skladu ciala - otylością brzuszną i zwiekszeniem masy tluszczu oraz zaburzeniami metabolicznymi – hipercholesterolemią, hiperinsulinemią i insulinoopornością. Jednocześnie otylośc brzuszna i insulinoopornośc mogą byc zarowno skutkiem jak i przyczyną niedoboru testosteronu. Prawdopodobnie rowniez niedobor DHEA-S jest czynnikiem ryzyka otylości brzusznej i insulinooporności. Nie wiadomo jednak, czy obnizenie stezenia DHEA-S wplywa na te parametry niezaleznie od niedoboru testosteronu. Cel pracy . Celem pracy bylo określenie wspolzalezności pomiedzy niedoborem testosteronu i obnizeniem stezenia DHEA-S a wskaźnikiem talia-biodro (WHR), stezeniem glukozy i insuliny oraz wskaźnikami insulinoporności - HOMA i FG/FI) u mezczyzn w starszym wieku a takze udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy wplyw niedoboru tych hormonow jest niezalezny od siebie. Material i metody . Analizie poddano lącznie 85 mezczyzn w przedziale wiekowym 60-70 lat (średnio 66,3±1,5 lat ±SEM). Kryteriami wlączenia byly stezenia testosteronu ponizej 4 ng/ml lub DHEA-S ponizej 2000 ng/ml oraz BMI 2 . Badanych podzielono na trzy grupy: 52 z niedoborem testosteronu (L-T), 32 z niedoborem DHEA-S (L-DHEA-S) i 67 z niedoborem obu hormonow (L-T/DHEA-S). W analizie statystycznej uzyto testow t-Studenta, Kruskala-Wallisa i Manna-Whitnea. Wyniki . Stezenia testosteronu w grupach L-T, L-DHEA-S i L-T/DHEA-S wynosily odpowiednio 3,19 ± 0,23 ng/ml, 4,89 ± 0,45 ng/ml i 3,25 ± 0,34 g/ml, (p Wnioski . Niedobory siarczanu dehydroepiandrosteronu (DHEA-S) i testosteronu są niezaleznie związane z otylością brzuszną i insulinoopornością u starszych mezczyzn. Wskaźnik talia/biodro (WHR) lepiej odzwierciedla wplyw niedoboru androgenow u mezczyzn na otylośc i sklad ciala niz wskaźnik masy ciala (BMI).

17beta-estradiol regulation of human growth hormone (hGH), insulin-like growth factor-I (IGF-I) and insulin-like growth factor binding protein-3 (IGFBP-3) axis in hypoestrogenic, hypergonadotropic women.

Abstract: Cel . Porownanie poziomow ludzkiego hormonu wzrostu (hGH), insulinopodobnego czynnika wzrostu-I (IGF-I) oraz trzeciego bialka wiązącego insulinopodobne czynniki wzrostu (IGFBP-3) u kobiet z przedwczesnym wygasaniem czynności hormonalnej jajnikow (POF) w porownaniu do kobiet zdrowych i kobiet po menopauzie.Pacjentki. Grupa A – 15 kobiet z POF (wiek: 38,9±5,2 lat, FSH: 101,4±29,0 IU/l; 17β-estradiol 22,5±14,6 ng/l); Grupa B 15 kobiet po menopauzie (wiek: 54,7±2,7 lat, FSH: 81,9±32,1 IU/l; 17β-estradiol 17,1±8,0 ng/l); Grupa C 15 zdrowych kobiet o regularnym wzorcu miesiączkowania (wiek: 37,1±9,0 lat, FSH: 6,2±1,0 IU/l; 17β-estradiol 144,8±117,1 ng/l). Metodyka . Wykonano pomiary podstawowych stezen w surowicy hGH, IGF-I, IGFBP-3, FSH, prolaktyny, estradiolu, insuliny i testosteronu oraz takich parametrow klinicznych jak masa ciala i BMI. Wyniki . Stezenie IGF-I w grupach A i B bylo porownywalne (NS) i nizsze (p Wniosek . 17β-estradiol wydaje sie byc rownie istotnym, jak wiek, czynnikiem regulującym aktywnośc osi hGH-IGF-I-IGFBP-3.

Impact of the mass-reductive therapy with orlistat on 25-(OH)-D 3 and PTH concentration in sera of obese, menopausal women

Abstract: Wiele badan wskazuje na ochronny wplyw otylości na uklad kostny, co zmniejsza ryzyko zlaman kości u otylych chorych. Niewiele badan ocenia wplyw terapii odchudzającej na metabolizm tkanki kostnej, w tym stezenia witaminy D3 25-(OH)-D3 oraz parathormonu (PTH) w surowicy. Dodatkowo wyniki tych badan są rozbiezne. Celem pracy byla ocena wplywu terapii odchudzającej z zastosowaniem orlistatu na stezenie 25-(OH)-D3 i PTH w surowicy krwi. Grupe badaną stanowilo 20 otylych kobiet (BMI 37,1 ± 3,0 kg/m², wieku 49,8 ± 4,6 lat). Grupe kontrolną stanowilo 20 zdrowych kobiet (BMI 24,1 ± 2,29 kg/m², wieku 53,5 ± 5,4 lat). Pacjentki zostaly poddane 3-miesiecznej kuracji odchudzającej obejmującej: diete 1000-1200 kcal (ze średnią zawartością wapnia okolo 500 mg), Orlistat 3x120 mg oraz regularną aktywnośc fizyczną 30-40 minut/dobe. Przed kuracją i po uzyskaniu 10% redukcji masy ciala, czyli po 3 miesiącach, wykonywano pomiary antropometryczne - masy ciala i wzrostu. W surowicy krwi przed i po kuracji odchudzającej oznaczano stezenia parathormonu (PTH), 25-(OH)-D3, wapnia calkowitego, fosforanow nieorganicznych. W osoczu oznaczono profil lipidowy przed i po kuracji. Badanie gestości mineralnej kości metodą absorpcjometrii podwojnej energii promieniowania rentgenowskiego ( Dual Energy X-ray Absorptiometry - DEXA) wykonano jednorazowo po zakonczeniu kuracji. W grupie kontrolnej powyzsze badania wykonano jednorazowo. W trakcie 3-miesiecznej terapii odchudzającej z zastosowaniem orlistatu zmniejszenie masy ciala wynioslo 11,6 ± 5,06 kg tj. 12,05 ± 4,78 % wyjściowej masy ciala, co pozwolilo na zmniejszenie wskaźnika masy ciala (BMI) z 37,1 ± 3,0 kg/m 2 przed kuracją do 32,6 ± 2,7 kg/m 2 . Po kuracji odchudzającej obserwowano istotne statystycznie zmniejszenie stezenia cholesterolu calkowitego w surowicy oraz zawartości tkanki tluszczowej. W grupie otylych kobiet stezenie witaminy 25-(OH)-D3 w surowicy bylo nizsze, a parathormonu wyzsze w porownaniu do grupy kontrolnej zarowno przed jak i po kuracji odchudzającej. Stezenia PTH, 25-(OH)-D3, wapnia i fosforanow w surowicy krwi grupy badanej nie zmienily sie istotnie po zmniejszeniu masy ciala. Wniosek : Terapia odchudzająca z zastosowaniem orlistatu nie wplywa istotnie na stezenia PTH i 25-(OH)-D3 w surowicy u otylych kobiet.

[Physiological significance of estrogens in men--breakthrough in endocrinology].

Abstract: Estradiol (E 2 ) jest tradycyjnie uznanym zenskim hormonem plciowym. Przez 40 lat wierzono, ze u mezczyzn E 2 nie wywiera zadnego wplywu lub wywoluje uszkodzenie czynności gonady. Glownym źrodlem E 2 u mezczyzn jest tkanka tluszczowa i mozg. E 2 jest rowniez wytwarzany w nadnerczach, wątrobie, gruczolach sutkowych i wlosach oraz w gonadzie meskiej. Dzienne wytwarzanie i stezenie E 2 we krwi u mezczyzn są wyzsze niz u kobiet w okresie pomenopauzalnym. W koncu lat 80. wykazaliśmy po raz pierwszy, ze w okresie dojrzewania plciowego E 2 jest istotnym sygnalem hormonalnym dla zapoczątkowania spermatogenezy. Tradycyjny pogląd o braku lub hamującej roli E 2 u plci meskiej zostal ostatecznie obalony dzieki odkryciu receptorow estrogenowych u samcow zwierząt. W latach 90. wytworzono tez samce myszy transgenicznych pozbawione receptora estrogenowego (ER), a takze genu kodującego enzym aromataze, umozliwiającego konwersje testosteronu do E 2 . Obserwacje doroslych mezczyzn z wrodzonymi mutacjami tych genow, znacznie poszerzyly naszą wiedze na temat roli E 2 u mezczyzn przy tworzeniu zrebu kości, hamowaniu ich wzrostu, metabolizmie lipidow i dojrzewaniu plciowym, efektom przypisywanym dotychczas dzialaniu testosteronu. Nowe dane wskazują takze na wazną role estrogenow i ER w czynności ukladu sercowo-naczyniowego i w przeciwdzialaniu chorobie wiencowej u mezczyzn.

Assessment of VEGF and VEGF receptor concentrations in patients with benign and malignant thyroid tumors

Abstract: Neoangiogenesis is a significant event in a cascade of growth and progression of solid tumors. Assessment of the tissue expression and measurement of the concentrations of angiogenic and antiangiogenic factors, contributing to this process, in body fluids, can be used not only for an early diagnosis of tumors and their staging but also as an important parameter of treatment efficiency evaluation. The aim of this study is to evaluate the concentrations of crucial angiogenic cytokine VEGF and its soluble receptors in peripheral blood of patients with benign and malignant thyroid tumors. The study comprised 35 patients with thyroid cancer and 10 patients with follicular neoplasm, both diagnosed by means of ultrasound-guided fine-needle aspiration biopsy. For these patients surgical treatment was instituted. The examined angiogenic factors were determined preoperatively and 4 weeks after the surgical procedures. The results were compared with the control group which comprised 10 healthy individuals. Analysing obtained results, we demonstrated high VEGF concentrations and low soluble VEGF receptor concentrations in patients with benign and malignant thyroid tumors. This fact confirms a vital role of VEGF in angiogenesis of thyroid tumors and a hypothetical antiangiogenic activity of its soluble receptors. Disequilibrium of the above-mentioned angiogenic factor concentrations is probably essential for the growth and progression of benign and malignant thyroid tumors.

[Molecular action of insulin-sensitizing agents].

Abstract: Atypical endometrial hyperplasia has been associated with progression to endometrial cancer, the most common genital malignancy. There are multiple risk factors for endometrial cancer, such as early menarche, exogenous estrogen exposure, obesity and diabetes. Diabetics have a 3-4 fold relative risk of endometrial cancer. Also, several studies have demonstrated an association between insulin resistance and endometrial cancer. There is known the first description of atypical endometrial hyperplasia resistant to progestogen therapy, which was subsequently treated with an insulin-sensitizng agent, metformin. Metformin is a biguanide antihyperglycemic agent used in the treatment of adult-onset diabetes. Unlike the sulfonylureas, metformin does not act primarily by increasing insulin secretion. In contrast, metformin lowers the rate of gluconeogenesis in the presence of insulin. Therefore, it is considered an insulin-sensitizer. Increased insulin sensitivity may improve the metabolic effect of insulin and decrease its mitogenic effect by tissue-specific mechanisms. One explanation for tissue specific differences in insulin binding and action may be through the relative expression of the insulin receptor (IR) isoforms. The IR isoforms IR-A and IR-D differ by 12 amino acid residues, owing to the alternative splicing of exon. The IR-A is predominantly expressed in malignant tissues and may lead to mitogenic effects within the cell. The relative expressions of IR-A and IR-B in normal and malignant endometrial tissue is not known. Besides direct effects on the IR, several additional mechanisms have been proposed for the mitogenic effect of insulin in endometrial cancer. In addition to the possible direct mitogenic effects of insulin through the IR-A, insulin resistance may be associated with alterations in expression of insulin-like growth factors (IGFs) and the IGF binding proteins (IGFBPs) or may inhibit the protective effect of progestagens. Binding sites for IGF-1 and IGF-2 have been confirmed in both normal and malignant endometrium. Binding of IGF-1 is significantly higher in endometrial cancer compared to normal endometrium. In the Ishikawa human endometrial cancer cell line IGF-1 was a more potent mitogen than insulin or IGF-2. Insulin may increase mitogenicity by regulating the expression of IGFBPs. The IGFBPs are a family of proteins that have both proliferative and anti-proliferative effects. While all six high-affinity IGFBPs are expressed in the endometrium, IGFBP-1 is the best characterized. Hyperinsulinemia can decrease IGFBP-1 even in the presence of progesterone, perhaps inhibiting progesterone's protective effects. Interestingly, IGFBP-1 was undetectable or minimally expressed in endometrial cancers. Nestler discussed results of a 6-month treatment of 100 nonebese women with PCOS, which showed a somewhat greater effect of metformin than rosiglitazone and no benefit of administering both agents in combination. Long-term treatment with oral contraceptives decreases endometrial cancer, with a reduction in serum androgens and a decreases in hirsutism and acne, but may worsen insulin resistance and lead to deteriration in glucose tolerance. Insulin sensitizers, on the other hand, should decrease endometrial hyperplasia by inducing regular menses, but may not be as beneficial in improving androgen - related symptoms. Note that the Nurses Health Study (NHS) showed increased risk of diabetes in oral contraceptive users. These considerations may be related to the finding that women who used oral contraceptives have increased risk of myocardial infarction. Thus, in view of the particular increase in CVD risk among women with PCOS, one might be less likely to recommend oral contraceptives, while insulin sensitizers may be of particular benefit, decreasing androgens, improving ovulation and fertility, and reducing the risk of diabetes and CVD. Theoretically, metformin, a treatment which is now widely used to treat infertile women with PCOS, may have a role in preventing endometrial hyperstimulation by lowering insulin concentrations and restoring ovulation. However, the long-term effects of this drug in women with PCOS are not known and more studies are required before suggesting its use for preventing endometrial cancer.

Osteoporosis in thyroid diseases

Abstract: Hormony tarczycy odgrywają istotną role w regulacji metabolizmu i przebudowy tkanki kostnej w warunkach fizjologii i w przebiegu zaburzen funkcji gruczolu tarczowego. Wprowadzenie metod densytometrycznych do diagnostyki osteoporozy umozliwilo ocene wplywu zarowno nadczynności jak i niedoczynności tarczycy oraz ich leczenia na gestośc mineralną koścca. Ponadto stala sie mozliwa ocena wplywu leczenia egzogennymi hormonami tarczycy na uklad kostny. Autorzy przedstawili mechanizmy dzialania hormonow tarczycy na tkanke kostną oraz przeanalizowali obecny stan wiedzy na temat wplywu leczenia tyroksyną w dawkach substytucyjnych i supresyjnych na gestośc mineralną koścca. Omowiono takze dzialanie hormonow tarczycy na uklad kostny z uwzglednieniem okresu przed- i pomenopauzalnego. Podkreślono duzą rozbieznośc danych z piśmiennictwa i zasygnalizowano ich przyczyny.

[Hyperprolactinaemia--pitfalls in PRL assessment].

Abstract: Prolaktyna (PRL) jest obecnie jednym z najcześciej oznaczanych hormonow, a stwierdzenie podwyzszonego jej stezenia – hiperprolaktynemia, jednym z najczestszych zaburzen hormonalnych. Hiperprolaktynemia nie jest chorobą, a jedynie objawem wskazującym na wystepowanie określonych chorob lub zaburzen, ktore nalezy rozpoznac i odpowiednio leczyc. Zawsze krytycznie nalezy oceniac wyniki uzyskanych badan laboratoryjnych, wykluczając fizjologiczne i farmakologiczne przyczyny hiperprolaktynemii oraz bledy związane z pobieraniem materialu i wykonaniem samego badania. Interpretując stezenie prolaktyny pamietac nalezy, ze jej wydzielanie ma charakter pulsacyjny (zmienia sie z godziny na godzine) i cechuje sie rytmem dobowym (zwiekszone wydzielanie podczas snu). Poziom PRL zalezy rowniez od stanu emocjonalnego (stres zwieksza jej wydzielanie), a nawet rodzaju spozytych pokarmow czy uzywek. Od niedawna wiadomo rowniez, ze stwierdzenie podwyzszonego stezenia PRL moze byc jedynie związane z wystepowaniem polimerycznej postaci prolaktyny – tzw. makroprolaktynemii. Wielkocząsteczkowa prolaktyna ma trudniejszy dostep do receptora przez co wywiera niewielki efekt biologiczny przy zachowanej immunoreaktywności. W praktyce w przypadkach makroprolaktynemii podwyzszonemu stezeniu PRL z reguly nie towarzyszą kliniczne objawy hiperprolaktynemii. Celem ograniczenia bledow związanych z oznaczaniem stezenia PRL nalezy pobierac krew na czczo, najlepiej kilkakrotnie lub w warunkach dynamicznych po zablokowaniu receptorow dopaminergicznych metoklopramidem. Interpretowac wyniki badania laboratoryjnego zawsze w powiązaniu z obrazem klinicznym, pamietając, ze stezenie PRL w prolaktynoma jest wprost proporcjonalne do wielkości guza przysadki, a bardzo duze stezenie PRL w surowicy moze przekroczyc mozliwości diagnostyczne aparatury laboratoryjnej i pozostac nie wykryte. Pomocnym w postepowaniu diagnostyczno-terapeutycznym w przypadku hiperprolaktynemii powinien stac sie algorytm zamieszczony ponizej.

[Serum leptin and adiponectin concentrations in patients infected with human immunodeficiency virus type 1 (HIV-1) on antiretroviral therapy].

Abstract: Efektem ubocznym skojarzonej terapii antyretrowirusowej (STA) jest zespol lipodystrofii z dyslipidemią oraz insulinoopornością. Cel pracy: określenie wplywu STA na stezenia leptyny i adiponektyny w powiązaniu ze zmianami poziomu lipidow krwi chorych zakazonych HIV leczonych antyretrowirusowo. U 56 chorych HIV(+) określono BMI i oznaczono we krwi stezenia leptyny, adiponektyny oraz triglicerydow, cholesterolu calkowitego, HDL- i LDL-cholesterolu przed oraz w trakcie STA, trwającej średnio 38,4 ± 13,2 miesiecy. Stwierdzono istotny (p = 0,0268) wzrost BMI (odpowiednio 22,6 ± 3,3 przed i 23,5 ± 3,4 kg/m 2 po leczeniu) oraz analizowanych parametrow gospodarki lipidowej. Średnia stezen adiponektyny u chorych leczonych byla istotnie nizsza (7,256 ± 3,551 µg/ml) od średniej wartości sprzed rozpoczecia terapii (8,395 ± 3,568 µg/ml; p = 0,0011). Średnie stezen leptyny nie roznily sie istotnie (przed leczeniem 3,721 ± 0,347 log 10 ; na leczeniu 3,1737 ± 0,353 log 10 ). Zarowno przed, jak i w trakcie STA stwierdzono istotną, dodatnią korelacje pomiedzy BMI a stezeniami leptyny (r = 0,5333; p < 0,0001), natomiast ujemną korelacje pomiedzy stezeniami adiponektyny i leptyny (r = -0,2677; p = 0,042). Przed leczeniem nie wykazano istotnej korelacji pomiedzy stezeniami leptyny i adiponektyny w surowicy krwi a stezeniami lipidow. Stwierdzany w trakcie STA spadek stezenia adiponektyny korelowal ujemnie z poziomami cholesterolu calkowitego (r = -0,2912; p = 0,0310) i LDL-cholesterolu (r = -0,310; p = 0,0225). STA trwająca ponad 2 lata spowodowala zmniejszenie stezenia adiponektyny, przy braku wplywu na stezenie leptyny u badanych chorych. Wzrost poziomu cholesterolu calkowitego i LDL-cholesterolu korelujący ze spadkiem stezenia adiponektyny potwierdza indukowanie przez STA zaburzen metabolicznych zwiekszających ryzyko rozwoju miazdzycy i jej nastepstw.

[Gynecomasty as a first sign of adrenal carcinoma--case report].

Abstract: Prezentujemy przypadek 50-letniego mezczyzny z feminizującym rakiem kory nadnerczy. Pacjent z wywiadem nadciśnienia tetniczego i ginekomastii trwających od roku zostal przyjety do szpitala z powodu postepującego oslabienia. W badaniach obrazowych wykazano obecnośc duzego guza lewego nadnercza a badania hormonalne wykazaly znacznie podwyzszone stezenia estradiolu w surowicy. Badanie histopatologiczne wykonane po adrenalektomii potwierdzilo rozpoznanie raka kory nadnerczy. W badaniach kontrolnych po roku leczenia mitotanem nie wykazano cech nawrotu choroby i wykluczono obecnośc zmian przerzutowych w badaniach obrazowych. Stezenia estradiolu, androstendionu i S-DHEA utrzymują sie ponizej dolnej granicy czulości metody a stezenia gonadotropin i testosteronu wrocily do normy. Przedstawiany przypadek jest niezwykle istotny z uwagi na rzadkośc wystepowania tej ciezkiej i źle rokującej choroby, jaką jest feminizujący rak nadnerczy. Mimo, ze ginekomastia jest objawem dośc czestym to powinniśmy pamietac, aby w kazdym przypadku, jeśli towarzyszy jej podwyzszone stezenie estradiolu wykluczyc rozpoznanie feminizujących nowotworow takich jak: raki nadnerczy, jąder i nowotwory zarodkowe o roznej lokalizacji.

Membrane receptors for estradiol - new way of biological action

Abstract: Klasyczne dzialanie hormonow steroidowych polega na oddzialywaniu poprzez wewnątrzkomorkowe receptory na transkrypcje i translacje, co prowadzi do powstania nowych bialek. Niektore z efektow biologicznych wywolywanych zwlaszcza przez hormony plciowe, takie jak estradiol, zachodzą w czasie znacznie krotszym niz niezbednym do uruchomienia drogi genomowej. Szybki sposob dzialania estardiolu, nazywany pozagenomowym, wiąze sie z dzialaniem tego steroidu przez receptory lub inne bialka obecne w blonie komorkowej. W ten sposob dochodzi do generowania wtornych przekaźnikow umozliwiających szybkie zmiany procesow komor-kowych. Efekty pozagenomowego dzialania steroidow są wielokierunkowe, i obejmują aktywacje kinaz bialkowych, tyrozynowych, bialek G lub modulacje kanalow jonowych. Na drodze pozagenomowej odbywac sie moze rowniez kontrola transkrypcji genow. Istnieją przynajmniej trzy mozliwości oddzialywania steroidow na poziomie blony komorkowej. Mogą one zmieniac plynnośc blon, bez bezpośredniego wiązania sie z bialkami receptorowymi. Drugą mozliwością jest allosteryczna modulacja receptorow niespecyficznych dla hormonow steroidowych, oraz bialek enzymatycznych i strukturalnych blony komorkowej. Istnieje rowniez prawdopodobienstwo obecności w blonie receptorow specyficznych dla steroidow, o budowie identycznej lub bardzo zblizonej do klasycznych receptorow wewnątrzkomorkowych. Fizjologiczne znaczenie pozagenomowego dzialania hormonow steroidowych nadal nie jest w pelni wyjaśnione.

Alendronate increases bone mineral density in patients with symptomatic primary hyperparathyroidism

Abstract: Primary hyperparathyroidism (PHPT) is often associated with low bone mineral density (BMD). An open-labeled, prospective trial was conducted to determine whether alendronate (ALN), 10 mg daily, maintains or improves BMD in patients with advanced PHPT. All patients had symptomatic PHPT and met surgical guidelines however refused surgery. Nineteen patients was treated with alendronate for 2 years. The primary outcome index, BMD, was measured at the lumbar spine (LS) and femoral neck (FN) every 6 months by dual-energy x-ray absorptiometry. Serum calcium, phosphorous and PTH, and urinary calcium excretion were monitored every 3 months. Treatment with alendronate over 2 years was associated with a significant (5.3+/-0.4%; p<0.01) increase in LS BMD in comparison with baseline. FN BMD increased significantly at 24 months with alendronate by 2.5%+/-0.7 (p<0.01) from baseline. Serum calcium, phosphorus and PTH, and urine calcium excretion did not change with alendronate therapy. In PHPT, alendronate significantly increases BMD at the LS and FN at 24 months from baseline values with stable serum calcium and PTH levels. Alendronate may be a useful alternative to parathyroidectomy in symptomatic PHPT among those with low BMD, who are candidates for surgery but either decline or for whom surgery is contraindicated.

Influence of hormonal therapy on growth rate and bone age progression in patients with Turner syndrome.

Abstract: Celem pracy byla ocena skuteczności leczenia hormonalnego u pacjentek z zespolem Turnera (TS) poprzez analize tempa wzrastania i progresji wieku kostnego w trakcie stosowania hormonu wzrostu (GH), oxandrolonu (Ox) i estrogenow (E). 62 pacjentki z TS w zalezności od rodzaju zastosowanej terapii podzielono na piec grup: grupe GH (n=11); GH+Ox (n=18); GH+Ox+E (n=7); Ox+E (n=6) oraz grupe 0, ktorą stanowily pacjentki nie leczone. Wzrost pacjentek wyrazano w wartościach standaryzowanych obliczonych wedlug siatek dla TS (hSDST), a wiek kostny (BA) oceniano metodą Greulich-Pyle. Wyniki : Średnie wartości ∆hSDST uzyskane w poszczegolnych grupach w pierwszym i drugim roku terapii roznily sie znamiennie, co wynikalo z istotnie wyzszych wartości ∆hSDST w grupie GH+Ox. Na podstawie analizy regresji pomiedzy przyrostem wieku metrykalnego w trakcie terapii (∆CA) a przyrostem wieku kostnego w tym czasie (∆BA) uzyskano w poszczegolnych grupach wspolczynniki kierunkowe α rownania ∆BA=α x ∆CA, ktore roznily sie istotnie, co wyniklo ze znamiennie wyzszych ich wartości w grupie GH niz w grupie 0 i GH+Ox. Tylko w grupie GH+Ox stwierdzono ujemną korelacje pomiedzy początkowych CA a ∆BA. Wnioski : Wszystkie formy terapii przyczynily sie do poprawy tempa wzrastania u naszych pacjentek, jednak najwiekszy przyrost wzrostu przy najmniejszej progresji wieku kostnego obserwowano w grupie GH+Ox.

[The effect of primary lack of estrogens and the influence of the age at the beginning of estrogen therapy on bone mineral density in patients with Turner's syndrome].

Abstract: Lumbar spine bone mineral density (BMD) values were measured in women with Turner's syndrome (TS) and the influence of primary ovarian failure as well as the age at the start of estroprogestins (EP) therapy were considered. EP treatment with 2mg of estradiol (E2) and BMD monitoring were started in 72 and finally continued for 5 years in 34 patients with TS, aged 12-38 years, previously not treated with growth hormone or anabolic steroids. The mean total BMD gain (deltaBMD) was 20% and the most significant increase was observed after the first (7.5%) and the second (6.6%) year of the therapy. Before the start and during EP treatment E2 levels were evaluated: they increased from 9.2pg/ml to the values observed in the controls (C) but positive correlation with BMD was not observed. Analysis of TS patients in age brackets ( 25 years) showed that only in the group that started EP treatment before the age of 15 every year significant deltaBMD was observed. The group that started EP therapy after the age of 20 didn't achieve significant deltaBMD. Patients wit TS had significantly higher levels of bone metabolism markers (Ntx and BALP) than the controls and in both groups negative correlation with age was found. On the basis of the results the conclusion was made that in hypoestrogenic women, not exclusively TS, the age when estrogen therapy is started may determine the effects in relation to bone mass. The administered E2 doses may also be important.